แม่ท้องต้องรู้ ! คุณหมอแนะนำ ยาที่แม่กินได้ ไม่อันตรายกับทารกในครรภ์

แม่ท้องต้องรู้ ! คุณหมอแนะนำ ยาที่แม่กินได้ ไม่อันตรายกับทารกในครรภ์

คุณแม่ตั้งครรภ์ที่อาจเจ็บป่วยไม่สบายขึ้น อาจกำลังสงสัยและกังวลพอๆ กันว่า การกินยารักษาโรคต่างๆ จะส่งผลอะไรกับทารกในครรภ์บ้างไหม มียาอะไรบ้างที่แม่ตั้งครรภ์สามารถกินได้ เรามีคำแนะนำจากคุณหมอมาบอกค่ะ

ในช่วงสามเดือนแรก เป็นช่วงที่สำคัญมากๆ เพราะเป็นระยะที่มีการก่อร่างสร้างอวัยวะต่างๆ หากมีสิ่งใดที่มากระทบกระเทือนโอกาสเกิดความผิดปกติก็จะสูงที่สุด ยาที่ใช้ได้จะมีจำกัดมากๆ โดยภาพรวมแล้วหากจำเป็นต้องใช้ยาใดๆ ขอแนะนำให้ปรึกษาเภสัชกร คุณพยาบาล หรือแพทย์ก่อนทุกๆ ครั้งจะดีกว่า

ยาที่แม่ท้องใช้ได้

ยาแก้ปวด: ใช้ได้เพียงอย่างเดียว คือ “พาราเซตตามอล” (หรือในบางครั้งก็อาจจะได้ยินในชื่อ ไทลินอล อะเซตตามิโนเฟน) แต่หากใครมีประวัติแพ้ยาพาราเซตตามอลก็จะใช้ไม่ได้ คือถ้ามีอาการไข้ ปวดต่างๆ นานา ก็ทานเพื่อบรรเทาอาการไปก่อนได้เลย อย่างปลอดภัยตามขนาดที่กำหนด

คำว่าตามขนาดที่กำหนดนั้น ขอให้จำอันใหม่ ควรทานในขนาดเม็ดละ 650 มิลลิกรัม และทานซ้ำได้ทุก 8 ชั่วโมง หากว่ายังมีอาการไข้หรืออาการปวดอยู่ การทานในปริมาณที่มากกว่านี้ เช่น ในสมัยก่อนที่ให้ทาน 1,000 มิลลิกรัม และซ้ำได้ทุก 4 – 6 ชั่วโมงนั้น ไม่แนะนำแล้ว เพราะมันมีผลต่อการทำงานของตับมากเกินไป มันจะเกิดผลเสียกับตับ
ยาแก้คัดจมูก ลดน้ำมูก: ในระหว่างตั้งครรภ์สามเดือนแรกนั้น หากมีอาการคัดจมูกหรือมีน้ำมูกมาก ยาที่ใช้ได้อย่างปลอดภัยก็คงมีเพียง “คลอเฟนนิรามีน” ยาตัวอื่นที่เคยใช้ทานในกรณีที่มีอาการภูมิแพ้ทั้งหลาย เช่น Zyrtec คงต้องงดไว้ก่อน

ในระยะสามเดือนแรกของการตั้งครรภ์นี้ อาจมีอาการของติดเชื้อทางเดินหายใจร่วมๆ กันหลายอย่าง เช่น ไข้ คัดจมูก มีน้ำมูก เจ็บในคอ ไอ โดยอาจจะไอแบบแห้งๆ หรือไอแบบมีเสมหะก็ได้ ในส่วนของอาการไข้ คัดจมูก มีน้ำมูกก็ทานยา พาราเซตตามอล คลอเฟนนิรามีน ดังกล่าว เพื่อช่วยบรรเทาอาการเบื้องต้นได้

หากมีอาการเจ็บในคอก็ควรมาตรวจพบแพทย์ เพื่อให้แพทย์ตรวจดูภายในลำคอว่ามีลักษณะของการติดเชื้ออักเสบหรือไม่ เพราะหากมีลักษณะตรวจพบดังกล่าว ก็จะได้พิจารณาเรื่องการทานยาปฏิชีวนะ ส่วนอาการไอนั้น หากมีอาการไอแบบแห้งๆ ก็อาจทานยาแก้ไอบางตัวได้ เพราะหากปล่อยให้ไอนานๆ เรื้อรัง หรือไอแรงมากๆ ก็จะส่งผลกระทบถึงภาวะครรภ์แน่นอน โดยเฉพาะในระยะสามเดือนแรกนี้ภาวะครรภ์จะยังอ่อนแอ ไม่แข็งแรงเอามากๆ เสี่ยงต่อการแท้งได้
ยาแก้ไอแบบแห้งๆ: กลุ่มที่ใช้ได้ในระหว่างตั้งครรภ์คือ กลุ่ม “เด๊กซโตร เมโทรฟาน” หรือชื่อการค้ายี่ห้อหนึ่งว่า ROMILAR แต่ต้องดูให้ดีดีนะครับว่าเป็นชื่อ romilar เท่านั้น เพราะถ้ามีอักษรอะไรห้อยท้ายด้วย นั่นอาจผสมยาหรือสารเคมีอื่นเพิ่มเติม ซึ่งอาจจทำให้ใช้ไม่ได้ในระหว่างตั้งครรภ์ วิธีสังเกตง่ายที่สุดคือ ขอให้ตัวยานั้นมีแต่ เด๊กซโตร เมโทรฟาน เท่านั้น

แต่หากไม่อยากใช้ยาใดๆ เลยก็ “น้ำเปล่า” นี่แหละดีที่สุด คือพอเริ่มรู้สึกระคาย คัน คอ จะไอปุ๊ป ก็ดื่มน้ำปั๊ปมันช่วยได้แน่นอน เพราะกลไกการไอส่วนหนึ่งคือมีการระคายเคืองในลำคอ การระคายเคืองนั้นอาจเกิดจากภาวะการขาดสารน้ำของเนื้อเยื่อในบริเวณดังกล่าว ร่างกายคนเราขาดน้ำได้มากกว่าปกติ ทั้งจากภาวะไข้ หายใจเร็ว เหงื่อระเหยออกจากผิวหนังมากๆ
ยาละลายเสมหะ: หากอาการไอดังกล่าวมีเสมหะร่วมด้วย ก็อาจทานยาละลายเสมหะช่วย เพราะหากเสมหะใสดีการไอก็จะลดลงได้ ที่ใช้ได้ในระหว่างตั้งครรภ์มี 2 อย่าง ได้แก่ “Acetylcysteine” และ “Bromhexine” และเช่นเดียวกับการลดอาการไอด้วยวิธีธรรมชาติ หากไม่อยากทานยาครับ ก็คือ “น้ำเปล่า” จะช่วยเสมหะใสขึ้นได้ ในกรณีที่มีอาการเจ็บคอร่วมด้วยสามสี่วันแล้ว ก็ไม่หายสักที ก็ควรมาตรวจพบแพทย์ หากแพทย์ตรวจพบว่ามีอาการของการอักเสบของบริเวณลำคอ ก็อาจพิจารณาจ่ายยาปฏิชีวนะให้รับประทาน
ยาปฏิชีวนะ: สำหรับการตั้งครรภ์ในสามเดือนแรก ที่จะใช้ได้ก็มีจำนวนจำกัดมากๆ เพราะยาหลายชนิดจะมีผลต่อการเจริญและพัฒนาการของตัวอ่อน ยาปฏิชีวนะกลุ่ม “penicillin” เป็นยาที่ใช้ได้อย่างปลอดภัยระหว่างตั้งครรภ์ แม้ในระยะสามเดือนแรกก็ใช้ได้ (แต่คุณแม่ต้องไม่มีประวัติแพ้ยาดังกล่าว)

ยาชนิดนี้ใช้ได้ทั้งการอักเสบติดเชื้อทางเดินหายใจ ช่องปาก ทางช่องหู ทางเดินอาหาร ทางเดินปัสสาวะ ทางช่องคลอด และทางผิวหนัง ฯลฯ อีกมากมาย แม้ว่าในส่วนอื่นที่มิใช่ทางเดินหายใจอาจจะมีประสิทธิภาพไม่มากนัก แต่ก็ถือว่าปลอดภัยในการใช้ระหว่างตั้งครรภ์สามเดือนแรก หากมีประวัติแพ้ยา penicillin ก็มียากลุ่มถัดไปให้เลือกใช้แทน

โดยสรุป หากมีอาการปวดหัว ตัวร้อน เป็นหวัด คัดจมูก มีน้ำมูกไหล เจ็บคอ ยาที่เลือกทานได้อย่างปลอดภัยในช่วงสามเดือนแรกของการตั้งครรภ์และตลอดการตั้งครรภ์ก็คือ

พาราเซตตามอล: แก้ปวด ลดไข้
คลอเฟนนิรามีน: แก้คัดจมูก ลดน้ำมูก
เด๊กซ โตรเมโทรฟาน: ยาแก้ไอ (ไอแห้งๆ)
Acetylcysteine , Bromhexine: ยาละลายเสมหะ
เพนนิซิลลิน : ยาปฏิชีวนะสำหรับทั้งการอักเสบติดเชื้อทางเดินหายใจ ช่องปาก ทางช่องหู ทางเดินอาหาร ทางเดินปัสสาวะ ทางช่องคลอด และทางผิวหนัง

นพ.วิริยะ เล็กประเสริฐ
สูติ-นรีแพทย์ โรงพยาบาลวิชัยยุทธ