สาเหตุลูกคลอดก่อนกำหนดมีทั้งสาเหตุจากตัวแม่เองและจากตัวทารก มาเช็กสาเหตุลูกคลอดก่อนกำหนดพร้อมวิธีดูแลทารกคลอดก่อนกำหนดให้แข็งแรง
รวมสาเหตุลูกคลอดก่อนกำหนด พร้อมวิธีดูแลลูกคลอดก่อนกำหนดให้แข็งแรง
เมื่อเด็กคลอดก่อนกำหนด พ่อแม่มักกังวลว่าพัฒนาการจะดีเหมือนเด็กปกติไหม ซึ่งพัฒนาการของเด็กขึ้นอยู่กับปัจจัยทั้งแม่และเด็ก อีกทั้งการดูแลเจ้าตัวน้อยและตรวจร่างกายอย่างใกล้ชิดและสม่ำเสมอตามคำแนะนำของแพทย์ คือหัวใจสำคัญที่ช่วยให้เด็กคลอดก่อนกำหนดมีพัฒนาการได้ดีเทียบเท่าเด็กปกติ
สาเหตุลูกคลอดก่อนกำหนดที่เกิดจากแม่
- แม่คลอดก่อน 37 สัปดาห์ อายุครรภ์ยิ่งน้อย ปัญหายิ่งมาก ภาวะแทรกซ้อนยิ่งเยอะ
- แม่อายุต่ำกว่า 16 ปี และแม่อายุมากกว่า 35 ปี
- แม่เป็นไข้ ติดเชื้อ หรือมีน้ำเดินก่อนคลอดนานมากกว่า 18 ชั่วโมง
- แม่ปากมดลูกสั้นอาจคลอดก่อนกำหนด
- แม่มีโรคประจำตัว เช่น หัวใจ เบาหวาน ฯลฯ
- แม่เคยมีประวัติคลอดก่อนกำหนดมาแล้ว
- แม่ตกเลือดหรือครรภ์เป็นพิษ
- แม่มีครรภ์แฝด
- แม่มีความผิดปกติของมดลูก มดลูกมีผนังพังผืดกั้น หรือมีเนื้องอกมดลูก ทำให้เด็กโตไม่เต็มที่
สาเหตุลูกคลอดก่อนกำหนดที่เกิดจากตัวทารก
- ทารกมีความพิการหรือโรคทางพันธุกรรมบางชนิด
- ทารกเติบโตช้าในครรภ์
อาการที่เกิดขึ้นเมื่อทารกคลอดก่อนกำหนด
- ขาดออกซิเจน หายใจลำบาก หยุดหายใจ
- เลือดออกในโพรงสมอง
- ความเข้มข้นของเลือดต่ำ ซีด
- ภาวะโรคปอดเรื้อรัง
- ระดับน้ำตาลในเลือดต่ำ
- จอประสาทตาเจริญเติบโตไม่ดี
- โรคหัวใจพิการแต่กำเนิด มีช่องเปิดระหว่างหลอดเลือดหัวใจใหญ่ทั้งสองเส้น (Patent Ductus Arteriosus - PDA) โดยปกติจะต้องปิดภายใน 24 ชั่วโมง หากไม่ปิดหัวใจจะทำงานหนัก มีโอกาสเกิดหัวใจวาย
ดูแลรักษาเด็กคลอดก่อนกำหนดให้แข็งแรง
- ด้านการหายใจ ทีมกุมารแพทย์สาขาทารกแรกเกิดจะทำการให้สารเคลือบปอดเพื่อให้หายใจได้เองเร็วขึ้น และลดระยะเวลาการใส่ท่อช่วยหายใจ โดยจะต้องรักษาออกซิเจนให้อยู่ในระดับปกติ ไม่สูงหรือน้อยเกินไป
- ด้านโภชนาการ มีการให้สารอาหารพิเศษทางเส้นเลือด ทั้งโปรตีน ไขมัน วิตามิน เกลือแร่ต่าง ๆ เพื่อป้องกันภาวะขาดสารอาหารตั้งแต่สัปดาห์แรกจนถึงเวลาที่เด็กเริ่มกินได้เอง ซึ่งการเริ่มให้สารอาหารอย่างรวดเร็วจะ
ทำให้ทารกมี โภชนาการที่ดี ช่วยส่งเสริมการเจริญเติบโตและพัฒนาการให้เด็กมากยิ่งขึ้น นอกจากนี้นมแม่สาคัญมาก ช่วยลดอัตราการเกิดลำไส้อักเสบในทารกแรกเกิดได้ด้วย
- ด้านหัวใจ มีการตรวจเช็กและดูแลรักษาอย่างเหมาะสม โดยสามารถรักษาได้ด้วยยา หรือการผ่าตัดผูกเส้นเลือด ซึ่งเป็นการผ่าตัดที่มีความเสี่ยงต่ำ
- ด้านสมอง แพทย์จะทำการอัลตราซาวนด์ภายในสัปดาห์แรกหลังคลอด 1 ครั้ง และก่อนกลับบ้าน 1 ครั้ง เพื่อตรวจเช็กความเสี่ยงภาวะเลือดออกในสมอง
- ด้านดวงตา แพทย์จะทำการตรวจคัดกรองดวงตา จอประสาทตาว่ามีความผิดปกติของเส้นเลือดจอประสาทตาหรือไม่ หากพบความผิดปกติจะต้องทำการรักษาอย่างเหมาะสม
- ด้านกระดูก ทารกก่อนกำหนดมาก ๆ อาจมีความเสี่ยงต่อภาวะกระดูกบาง หากพบว่ามีภาวะกระดูกบาง แพทย์จะพิจารณาเสริมแคลเซียมและวิตามินดีให้กับทารก
นอกจากนี้เด็กคลอดก่อนกำหนดจะต้องมีการตรวจติดตามพัฒนาการตามวัยตามที่แพทย์นัดเพื่อป้องกันความผิดปกติและดูแลส่งเสริมให้มีพัฒนาการเท่าเทียมเด็กปกติ รวมทั้งมีการฉีดวัคซีนตามวัยเพื่อสุขภาพที่แข็งแรง
พ่อแม่ช่วยเสริมพัฒนาการลูกคลอดก่อนกำหนด
พ่อแม่สามารถช่วยส่งเสริมพัฒนาการเจ้าตัวเล็กคลอดก่อนกำหนดได้ระหว่างที่อยู่โรงพยาบาล ด้วยการอุ้มและสัมผัสด้วยการกอดแบบจิงโจ้ Kangaroo Care เนื้อแนบเนื้อตามคำแนะนำของกุมารแพทย์ การทำ Kangaroo Mother Care ช่วยเพิ่มอัตราการเต้นของหัวใจทารกให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ ทำให้อัตราการหายใจคงที่ ควบคุมอุณหภูมิให้เหมาะสม เพิ่มน้้ำหนักตัวและการเจริญเติบโตของทารก ลดความเจ็บปวดและความเครียดของทารก ทำให้หลับได้นานขึ้น ที่สาคัญช่วยลดระยะเวลาในการอยู่โรงพยาบาล และสิ่งสาคัญที่ควรทำควบคู่กันไป คือการให้นมแม่โดยการดูดจากเต้าเมื่อทารกมีความพร้อม เพื่อเพิ่มความผูกพันระหว่างทารกกับมารดา
ขอขอบคุณข้อมูลจาก
พญ.สุกัญญา ทักษพันธุ์ กุมารแพทย์สาขาทารกแรกเกิดและปริกำเนิด หน่วยดูแลทารกแรกเกิดวิกฤติ โรงพยาบาลกรุงเทพ
พญ.อรวรรณ อิทธิโสภณกุล กุมารแพทย์สาขาทารกแรกเกิดและปริกำเนิด หน่วยดูแลทารกแรกเกิดวิกฤติ โรงพยาบาลกรุงเทพ