ความหวังใหม่ในการรักษาเด็กพิเศษ

3. การรักษาอาการเด็กพิเศษด้วยเทคโนโลยีการสื่อสารระหว่างสมองและคอมพิวเตอร์

brain-computer interface หรือเรียกสั้นๆ ว่า BCI หมายถึง การนำเอาคอมพิวเตอร์มาใช้ในการช่วยเหลือผู้ป่วย โดยอาศัยการควบคุมจากสมองหรือร่างกายของเราแทนการกดปุ่มคำสั่งตามปกติ เช่น การสั่งเปิดปิดโทรทัศน์ผ่านการกระพริบตา การควบคุมการเคลื่อนที่ของรถเข็นด้วยสมองโดยตรงโดยอาศัยการที่คอมพิวเตอร์จะไปอ่านและทำความเข้าใจรูปแบบคลื่นไฟฟ้าสมองที่เกิดขึ้น เพื่อนำไปแปลผล ซึ่งในกรณีนี้คือการควบคุมการเคลื่อนที่ของรถเข็น

เทคนิคทางคอมพิวเตอร์เหล่านี้จะสามารถช่วยบุคคลที่ป่วยด้วยโรคทางระบบประสาท เช่น น้องเด็กพิเศษที่เป็นโรคซีพีในการเคลื่อนไหวร่างกาย หรือ ในผู้ป่วยโรคความเสื่อมของระบบประสาทสั่งการ ก็จะได้รับประโยชน์โดยตรงในการช่วยด้านการเคลื่อนไหวครับ เพียงแต่เทคโนโลยีดังกล่าวยังคงอยู่ในระดับการวิจัยหรือใช้ในการรักษาเป็นราย ๆ ไป มากกว่าจะใช้เป็นการรักษามาตรฐาน ซึ่งคงต้องอาศัยเวลา รวมไปถึงการกำหนดนโยบายของภาครัฐเกี่ยวกับการใช้อุปกรณ์เหล่านี้ในการรักษาอีกสักพักครับ

4. การรักษาอาการเด็กพิเศษด้วย การกระตุ้นด้วยไฟฟ้าในสมอง (brain stimulation)

เป็นเทคนิคที่ต้องอาศัยการผ่าตัดเพื่อใส่เครื่องไว้ในส่วนของเนื้อสมอง เพื่อกระตุ้นการทำงานของสมองโดยตรง ซึ่งมีการใช้เป็นอย่างมากในผู้ป่วยโรคพาร์กินสัน ซึ่งได้ผลการรักษาที่ดีพอสมควร 

การนำเทคนิคนี้มาใช้ในการรักษาเด็กพิเศษอาจจะต้องการข้อมูลการวิจัยอีกเป็นจำนวนมาก เพราะพยาธิสภาพในสมองของเด็กพิเศษเกิดจากสมองที่มีการพัฒนาล่าช้า ไม่ได้เกิดจากสมองโดนทำลายเหมือนในโรคพาร์กินสัน รวมไปถึงต้องอาศัยการผ่าตัดสมอง จึงไม่น่าจะเป็นตัวเลือกแรก ๆ ในกลุ่มผู้ป่วยวัยเด็ก อย่างไรก็ดี ในปัจจุบันได้มีการพัฒนาเทคนิคการกระตุ้นสมองผ่านกะโหลกศีรษะ คือ ปล่อยกระแสไฟฟ้าหรือคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าบนหนังศีรษะโดยไม่ต้องผ่าตัด เพื่อไปกระตุ้นหรือยับยั้งการทำงานของเซลล์ประสาทในส่วนของสมองใหญ่โดยตรง วิธีการดังกล่าวประกอบไปด้วย

5. การรักษาอาการเด็กพิเศษด้วย การกระตุ้นสมองด้วยไฟฟ้ากระแสตรงผ่านกะโหลกศีรษะ

การรักษาอาการเด็กพิเศษด้วยการกระตุ้นสมองด้วยไฟฟ้ากระแสตรงผ่านกะโหลกศีรษะ (transcranial direct current stimulation หรือ tDCS) และ การกระตุ้นสมองด้วยสนามแม่เหล็กผ่านกะโหลกศีรษะ (transcranial magnetic stimulation หรือ TMS) มีรายงานผลการวิจัยที่แสดงให้เห็นผลดีของการรักษาด้วยเทคนิคดังกล่าวในกลุ่มเด็กพิเศษอยู่บ้าง แต่การรักษาด้วยการกระตุ้นสมองผ่านกะโหลกศีรษะเหล่านี้ยังไม่ได้เป็นการรักษามาตรฐาน และอาจจะมีผลแทรกซ้อน เช่น อาการชักเกิดขึ้นได้ จึงต้องอาศัยการวิจัยอีกสักระยะ ซึ่งก็มีหลายหน่วยงานในประเทศของเราที่มีการทำวิจัยเกี่ยวกับเครื่องมือเหล่านี้อยู่ครับ

กล่าวโดยสรุป ในปัจจุบันได้มีการพัฒนาเทคนิคการรักษาใหม่ ๆ เพื่อช่วยเหลือน้องเด็กพิเศษให้มีอาการดีขึ้น หรือการหายจากตัวโรคอยู่ แต่การรักษาเหล่านี้จะยังต้องอาศัยข้อมูลการวิจัยอีกพอสมควร จึงสามารถนำมาใช้งานได้จริงในการดูแลผู้ป่วยตามมาตรฐานวิชาชีพ แต่ก็ถือเป็นความหวังใหม่ในการรักษา

อย่างไรก็ดี แม้จะมีเทคนิคการรักษาใหม่ ๆ มาใช้ร่วมในการรักษา แต่การฝึกกระตุ้นพัฒนาการและการรักษาด้วยยา (ในเด็กบางราย) ก็ยังคงเป็นวิธีการหลักในช่วยเหลือน้องๆ เด็กพิเศษให้มีพัฒนาการดีขึ้นอยู่ครับ เพราะหากอยากให้สมองฟื้นฟูตรงไหน ก็ต้องใช้งานในส่วนนั้นให้มากขึ้นครับ


ผศ.นพ.วรสิทธิ์ ศิริพรพาณิชย์
กุมารแพทย์ด้านโรคสมอง