ได้เวลาแม่เตรียมลูกสมองไว ให้พร้อมรับมือ โลกแห่งการเปลี่ยนแปลงในอนาคต

พ่อแม่ทุกคนต่างอยากให้ลูกสมองไว พัฒนาการดี เติบโตมั่นคงแข็งแรง แต่ทราบมั้ยคะ สิ่งเหล่านี้เราสามารถสร้างให้ลูกได้ตั้งแต่เนิ่น ๆ เลยค่ะ

สมองลูกไวตั้งแต่แรกคลอด

ขวบปีแรกของลูกเป็นช่วงเวลาสำคัญมาก ช่วงนี้สมองของลูกจะเติบโตและพัฒนาสูงสุด โดยหลังคลอดเด็กทารกจะมีเซลล์สมองอยู่ประมาณ 1 แสนล้านเซลล์ และในทุก ๆ วินาทีเซลล์ประสาทเหล่านี้จะทำงานเชื่อมโยงติดต่อสื่อสารกันอย่างรวดเร็ว ซึ่งเซลล์สมอง 1 แสนล้านเซลล์นี้จะไม่เพิ่มขึ้นหลังคลอด แต่จะมีแขนงรับ-ส่งข้อมูลและจุดเชื่อมประสาทเพิ่มขึ้น ในช่วงอายุ 2 – 3 ขวบ ซึ่งจะมากกว่าสมองของผู้ใหญ่ประมาณ 2 เท่า¹

และปัจจัยสำคัญอย่างหนึ่งที่ทำให้สมองของเด็กทารกทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพนั่นคือกระบวนการสร้างไมอีลิน (Myelination) ยิ่งเซลล์ประสาทมีปลอกไมอีลินมากเท่าไหร่ การเชื่อมโยงข้อมูลในสมองยิ่งรวดมากขึ้นเท่านั้น ซึ่งกระบวนการนี้เป็นกลไกที่สำคัญอย่างยิ่งต่อการการพัฒนาทักษะและการเรียนรู้ด้านต่าง ๆ ของลูก ยิ่งพ่อแม่เริ่มให้ลูกเร็วเท่าไหร่ยิ่งดีเท่านั้น เพราะพัฒนาการสมองที่ดีในวัยเด็ก ถือเป็นรากฐานสำคัญในวัยอื่น ๆ

นมแม่กับโภชนาการสร้างลูกสมองไว

การจะสร้างสมองลูกให้ไว พ่อแม่สามารถเริ่มได้ตั้งแต่ให้ลูกได้รับโภชนาการที่เหมาะสม และนมแม่คืออาหารที่ดีที่สุดของลูก องค์การอนามัยโลก (WHO) แนะนำคุณแม่ควรให้ลูกกินนมแม่อย่างเดียวถึง 6 เดือน และควรกินต่อเนื่องไปจนลูกอายุ 2 ปี หรือนานกว่านั้น เพราะในนมแม่มีสารอาหารสำคัญมากกว่า 200 ชนิดที่จำเป็นต่อการเจริญเติบโตของทารก โดยเฉพาะสฟิงโกไมอีลินที่พบในนมแม่ถือเป็นองค์ประกอบสำคัญในกระบวนการสร้างปลอกไมอิลีน ทำให้สมองของทารกสามารถสื่อสารเชื่อมโยงกันได้อย่างรวดเร็ว ช่วยให้ลูกเกิดการจดจำและเรียนรู้สิ่งต่าง ๆ ได้ไว และยิ่งสมองสามารถเชื่อมโยงผ่านกันด้วยความเร็วสูงเท่าไหร่ ยิ่งเพิ่มประสิทธิภาพในการกระบวนการเรียนรู้ของลูกสูงมากเท่านั้น ซึ่งจะส่งผลดีต่อทักษะการเรียนรู้ (Cognitive Abilities) ของลูกตลอดชีวิต

สฟิงโกไมอิลีนเสริมการทำงานของสมองเด็กได้อย่างไร

สฟิงโกไมอีลิน (sphingomyelin) คือไขมันกลุ่มฟอสโฟไลปิด เป็นองค์ประกอบสำคัญในการสร้างปลอกไมอิลีน พบที่เยื่อหุ้มเซลล์ประสาทในสมองและพบมากในนมแม่ มีการวิจัยพบว่าปลอกไมอิลีนนั้นมีส่วนช่วยให้สมองสามารถเชื่อมโยงติดต่อสื่อสารกันได้อย่างรวดเร็วแบบก้าวกระโดด สมองจึงสามารถประมวลผลได้อย่างมีประสิทธิภาพ² ทำให้ลูกเกิดการเรียนรู้และจดจำสิ่งต่าง ๆ ได้ไว

ดังนั้นการที่เด็กทารกดื่มนมแม่ที่อุดมไปด้วยสารอาหารสำคัญอย่าง สฟิงโกไมอีลินและดีเอชเอ มีปริมาณไมอีลินที่สูงกว่าเด็กที่ไม่ได้กินนมแม่อย่างมีนัยสำคัญ⁴ โดยสฟิงโกไมอีลินพบมากใน นมแม่และผลิตภัณฑ์จากนม ไข่ ครีม ชีส เป็นต้น

นอกจากโภชนาการที่เหมาะสมตามวัย การให้ลูกดื่มนมแม่ตั้งแต่แรกคลอดและโภชนาการเมื่อลูกเริ่มทานอาหารมื้อหลัก แล้ว การชวนลูกเล่นและทำกิจกรรมต่าง ๆ ที่ได้เคลื่อนไหวร่างกาย ใช้ความคิดสร้างสรรค์ ฝึกความจำและทักษะการแก้ปัญหาต่างๆ ตามวัย จะช่วยกระตุ้นพัฒนาการด้านสมอง การเรียนรู้และการจดจำของลูกได้

เพราะอนาคตไม่แน่ไม่นอน โลกเปลี่ยนแปลงไวกว่าที่คิด การเตรียมพร้อมลูกตั้งแต่เนิ่น ๆ เลี้ยงดูด้วยความรักและเอาใจใส่จะช่วยสร้างรากฐานของลูกให้แข็งแรงมั้นคง สามารถปรับตัวพร้อมรับการเปลี่ยนแปลงของสังคมและสามารถรับมือกับเทคโนโลยีใหม่ ๆ ได้ แม้ว่าโลกจะเปลี่ยนไปแค่ไหน ลูกเราจะเติบโตไปเป็นผู้ใหญ่ที่มีศักยภาพแน่นอน

สำหรับคุณพ่อคุณแม่ที่มีลูกอยู่ในวัยเรียนรู้อยากให้ลูกมีพัฒนาการเด็ก สมองไวและพร้อมเรียนรู้สิ่งใหม่ๆ อยู่เสมอ สนใจข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับสฟิงโกไมอีลิน และสารอาหารที่จำเป็นต่อการพัฒนาสมองของลูกน้อย เข้าชมได้ที่ S-Mom Club ที่เว็บไซต์ https://www.s-momclub.com/ และสามารถสมัครสมาชิกเพื่อปรึกษาทีมพยาบาลผู้เชี่ยวชาญได้ฟรีตลอด 24 ชั่วโมง

อ้างอิง

1. https://www.si.mahidol.ac.th/th/healthdetail.asp?aid=685

2. Bethesda (MD): National Institutes of Health (US); 2007.

3. Deoni S, 2012.

4. Kar P, et al. Neuroimage. 2021 Aug 1:236:118084.