ทำหมัน คือ หนึ่งในวิธีคุมกำเนิดสำหรับคุณแม่ที่คลอดลูกแล้ว และไม่อยากมีลูกอีก การทำหมันหญิงทำได้ 2 วิธี คือ "หมันเปียก" (ทำทันทีตอนคลอด) และ "หมันแห้ง" (ทำหลังจากคลอดลูกไปแล้ว) การทำหมันหญิงมีเรื่องอะไรบ้างที่ควรรู้ และทำหมันหญิงอย่างไรถึงปลอดภัย เรามีคำตอบค่ะ
การทำหมันเป็นการทำผ่าตัดง่ายๆ ใช้เวลาไม่นานและเป็นการผ่าตัดที่จัดว่าค่อนข้างปลอดภัยมาก และการทำหมันหญิงไม่มีผลกระทบใดๆ ต่อร่างกายค่ะ ไม่ว่าจะเป็น ประจำเดือน ความรู้สึกหรือความต้องการทางเพศ หรือการทำงานหนัก เพราะการทำหมันหญิงเป็นแค่การผูกและตัดท่อนำไข่เท่านั้น
การทำหมันเป็นการคุมกำเนิดที่มีประสิทธิภาพสูงที่สุดเกือบ 100 เปอร์เซ็นต์ แต่หลังทำหมันไปแล้วก็ยังมีโอกาสตั้งครรภ์ได้ ข้อมูลจากทั้งต่างประเทศและประเทศไทย พบว่าคุณแม่ที่ทำหมันไปแล้วมีเพียง 1% ที่จะตั้งครรภ์ภายหลังการทำหมัน นอกจากนี้ในกรณีที่ต้องการมีลูกอีกคนจริงๆ ก็สามารถแก้หมันให้มีลูกได้ แต่หลังแก้หมันก็ต้องใช้เวลาและดูแลตัวเองอย่างดีเพื่อให้สามารถตั้งครรภ์ได้อีกครั้ง
การตั้งครรภ์ที่เกิดขึ้นหลังการทำหมัน (ทั้งจากความผิดพลาด หรือ การแก้หมัน) มีข้อควรระวัง คือ อาจตั้งครรภ์ในมดลูกและการตั้งครรภ์นอกมดลูก ดังนั้นหลังทำหมันหากระดูไม่มาตามกำหนด และมีเลือดออกผิดปกติทางช่องคลอด ควรรีบไปพบแพทย์ เพราะอาจมีการตั้งครรภ์หลังทำหมันเกิดขึ้นและเป็นการตั้งครรภ์นอกมดลูกซึ่ง จะเกิดอันตรายได้
การทำหมันเปียกเป็นการทำหมันในช่วงเดียวกับที่คลอดลูก อาจเป็นช่วงเวลาไม่กี่ชั่วโมงหลังคลอดไปจนถึงประมาณ 1-2 วันหลังคลอด จึงเป็นที่มาของชื่อและวิธีทำหมันนั่นเอง
การทำหมันในช่วงหลังคลอดลูกมีข้อดีคือ ทำได้ง่าย เพราะมดลูกภายหลังคลอดไม่นานยังมีขนาดใหญ่ ยอดมดลูกจะสูงถึงประมาณระดับสะดือและสามารถคลำทางหน้าท้องได้ง่าย การทำหมันแบบนี้สามารถใช้เพียงการฉีดยาชาและลงแผลเล็กๆ ที่หน้าท้องบริเวณใต้สะดือ จากนั้นผ่าตัดที่แผลให้ลึกเข้าไปเรื่อยๆ จนถึงภายในช่องท้อง เข้าไปหาท่อนำไข่ทั้ง 2 ข้าง แล้วผูกและตัดท่อนำไข่ทั้ง 2 ข้างนั้นก็เป็นอันเสร็จสิ้นการทำหมัน โดยทั่วไปใช้เวลาในการทำประมาณ 10-15 นาทีเท่านั้น
เป็นทำหมันหลังจากคลอดลูกไปนานแล้ว และตัดสินใจว่าจะไม่มีลูกอีก สำหรับการทำหมันในช่วงเวลานี้มีความยุ่งยากกว่าการทำหมันเปียกเล็กน้อย เนื่องจากมดลูกที่ไม่ได้อยู่ในช่วงหลังคลอดมักมีขนาดเล็ก คลำไม่ได้ทางหน้าท้อง จึงจำเป็นต้องใช้วิธีการที่ยุ่งยากกว่าในการทำ อาจจะเป็นการผ่าตัดโดยลงมีดที่บริเวณหัวเหน่าเพื่อเข้าช่องท้อง หรือเจาะท้องบริเวณใต้สะดือแล้วใช้กล้องส่องเข้าไปในช่องท้องเพื่อหาท่อนำ ไข่ทั้ง 2 ข้าง แล้วทำหมันด้วยวิธีการคล้ายกับการทำหมันเปียก คือ การผูกและตัดท่อนำไข่ทั้ง 2 ข้าง หรือจะใช้วิธีอื่น เช่น การจี้ท่อนำไข่ด้วยไฟฟ้าหรือการหนีบด้วยคลิปก็ได้ การทำหมันแห้งจำเป็นต้องใช้ยาระงับความรู้สึกมากกว่าการทำหมันเปียก โดยอาจต้องให้ยาสลบหรือฉีดยาเข้าไขสันหลัง และจำเป็นต้องทำโดยแพทย์ที่มีความชำนาญมากกว่าการทำหมันเปียก