เข้าใจสมองลูก

ดังนั้น การพัฒนาทักษะสมองเพื่อความสำเร็จ EF ของลูก พ่อแม่ต้องเตรียมพร้อมทั้งวิธีการเลี้ยงดูและโภชนาการให้ลูกได้รับอย่างครบถ้วน ทักษะสมองจำดี (Working Memory) เพื่อต่อยอด ในการเรียนรู้เรื่องใหม่ ๆ

3 ทักษะสมองเพื่อความสำเร็จ EF ที่สำคัญกับลูกในโลกปัจจุบันและอนาคต

ทักษะสมองเพื่อความสำเร็จ EF ที่จำเป็นกับเด็ก ๆ แห่งโลกอนาคตของเรา มีด้วยกัน 3 ทักษะค่ะ แต่ละทักษะสำคัญอย่างไร มีผลต่ออนาคตอย่างไร และพ่อแม่ควรส่งเสริมอย่างไร เรามีคำแนะนำค่ะ

1. สมองจำดี (Working Memory) ทักษะ EF เรื่องการจดจำ ถือได้ว่าเป็นทักษะแรก ๆ ที่สำคัญมากในการเรียนรู้ของเด็ก เพราะเป็นโอกาสที่เด็กจะได้ใช้ประสาทสัมผัสทั้ง 7 ได้แก่ การมองเห็น (Visual System) การได้ยิน (Auditory System) การรับสัมผัสทางผิวหนัง (Tactile System) การได้กลิ่น (Olfactory System) การรับรส (Gustatory System) การรับรู้ท่าทางของร่างกายผ่านข้อต่อ (Proprioception) การทรงตัว (Vestibular)
   
   จากนั้นก็จะลงมือทำ เกิดเป็นการจดจำ และไม่ว่าจะทำสำเร็จหรือผิดพลาด เขาก็จะจดจำ นำมาคิดวิเคราะห์ ปรับความคิดให้ยืดหยุ่น และลงมือทำเพื่อความสำเร็จจนได้

วิธีส่งเสริมทักษะ EF เรื่องความจำดี

• พ่อแม่ต้องเปิดโอกาสให้ลูกให้เห็น สังเกต ลงมือทำ โดยพ่อแม่คือผู้แนะนำ ซักถามเปิดประเด็น เพื่อให้ลูกคุ้นชินกับการตั้งคำถามจากสิ่งที่เห็นและทำ

• พาลูกออกจากหน้าจอ โดยการชวนเล่นเกมกระดาน กระตุ้นการคิด วางแผนแบบง่ายๆที่เหมาะกับช่วงวัย หรือการพาออกจากบ้านไปเปิดประสบการณ์จริง จะยิ่งกระตุ้นให้เขาอยากรู้อยากเห็น อยากค้นหาและทดลองต่าง ๆ
  
  *จำไว้เสมอว่า ความจำใช้งาน จะพัฒนาได้ ก็ต่อเมื่อได้ ลงมือทำ
  
  

2. ความคิดยืดหยุ่น (Cognitive Flexibility) เด็ก ๆ จะต้องได้เรียนรู้ว่า ความสำเร็จไม่ได้เกิดจากการลงมือทำแค่ครั้งเดียว เมื่อเกิดความผิดพลาด เขาจะต้องวิเคราะห์ให้เห็นปัญหาเพื่อปรับเปลี่ยนวิธีคิด วิธีทำให้ประสบความสำเร็จตามที่ตั้งเป้าหมายไว้ นอกจากนั้นความคิดยืดหยุ่น ยังหมายความถึง ความสามารถในการเปลี่ยนจากกิจกรรมหนึ่งไปยังอีกกิจกรรมหนึ่งสลับไปมาได้ด้วย

วิธีส่งเสริมทักษะ EF เรื่องความคิดยืดหยุ่น

• สร้างโอกาสให้ลูก “เปิดรับ” สิ่งใหม่และการเปลี่ยนแปลง (Opened Mindset) เพื่อให้เขาเปิดใจ ยอมรับ ความคิดใหม่ ๆ มาปรับใช้ในการลงมือทำให้สำเร็จ

• มอบหมายงานบ้านง่าย ๆ ให้ลูกทำก่อนเล่นหรือทำกิจกรรมอื่น วิธีนี้จะทำให้ลูกใช้ความคิดในการวางแผนว่าจะทำอย่างไรให้มีเวลาเล่นมากขึ้น
  
  

3. ยั้งคิดไตร่ตรอง (Inhibit Control) เด็ก ๆ ควรได้เรียนรู้ว่า ไม่มีความสำเร็จไหนได้มาแบบทันทีทันใด ต้องรู้จักอดทน รอคอยเป็น คิดก่อนทำ รวมถึงความยับยั้งชั่งใจ คือสามารถอดทนที่จะไม่ทำตามความต้องการ หรือความอยาก แต่เลือกที่จะทำในสิ่งที่เหมาะสมและสำคัญกว่าเพื่อที่จะไปให้ถึงเป้าหมาย

วิธีส่งเสริมทักษะ EF เรื่องยั้งคิดไตร่ตรอง

• ลองทำกิจกรรมครอบครัวแข่งกันปลูกผักจากเมล็ด ซึ่งกิจกรรมแบบนี้จะต้องใช้เวลาในการเห็นผล และยังช่วยให้เด็ก ๆ ได้สัมผัสกับธรรมชาติ จดจำ สังเกตด้วย

• การให้ของขวัญ รางวัล จะต้องมีกติกาที่ตกลงกันล่วงหน้า เพื่อฝึกให้เด็กรู้จักการรอคอย เช่น หากช่วยพ่อแม่ทำงานบ้าน หรือตั้งเป้าผลการเรียนไว้ ถ้าทำได้ตามที่ตกลงกัน จะได้รางวัลอะไร หรือในเด็กโตอาจใช้วิธีสะสมแต้มหรือคะแนนสำหรับพฤติกรรมเป้าหมาย เพื่อนำแต้มนั้นมาแลกรางวัล เป็นต้น ซึ่งวิธีเหล่านี้นอกจากจะเป็นการปรับพฤติกรรมของเด็กแล้ว ยังทำให้เด็ก ๆ เห็นคุณค่าของสิ่งที่ได้มาจากความพยายามของตัวเอง จนเกิดเป็นความภาคภูมิใจในตนเองในที่สุด

จะเห็นว่า การสร้างความเฉลียวฉลาดทั้งสติปัญญาหรือ IQ และ 3 ทักษะสมองเพื่อความสำเร็จ หรือ EF ให้กับลูก ไม่ใช่เรื่องยากค่ะ หลักการสำคัญ เริ่มต้นจาก โภชนาการที่เหมาะสม โดยเฉพาะสารอาหารสำคัญอย่าง MFGM ในนมแม่ เพื่อเตรียมสมองลูกให้พร้อม การนอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ และการเลี้ยงดูจาก พ่อแม่ ที่คอยส่งเสริม สนับสนุน การเรียนรู้อย่างมีความสุข โดยเริ่มจาก การเข้าใจตนเอง การออกไปเรียนรู้โลกกว้าง และเมื่อลูกโตขึ้น เขาก็จะมีความสามารถในการรับมือกับอุปสรรค สามารถทำงานและใช้ชีวิตได้เป็นอย่างดีในอนาคตค่ะ

เรียนรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับทักษะสมองเพื่อความสำเร็จ EF และ MFGM
คลิก   https://enfa.baby/executive-function

ตรวจสอบข้อมูลโดย พ.ญ.สินดี จำเริญนุสิต
กุมารแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ ด้านพัฒนาการและพฤติกรรม

Ref. (1) Vargas-Pérez, S., Hernández-Martínez, C., Voltas, N. et al. Effects of Breastfeeding on Cognitive Abilities at 4 Years Old: Cohort Study. IJEC (2024). https://doi.org/10.1007/s13158-024-00396-z