5 เรื่องที่แม่ต้องรู้เมื่อเจ้าหนูก้าวสู่วัย 2 ขวบ

บทความโดย: Danielle Devanny: Early Years 1 Team Leader, Shrewsbury City Campus

พัฒนาการเด็ก 2 ขวบ, นิสัยเด็ก 2 ขวบ, พฤติกรรมเด็ก 2 ขวบ, เด็ก 2 ขวบต้องเรียนรู้อะไร, สคีมา คืออะไร, Schemas คืออะไร, การเรียนรู้แบบซ้ำแล้วซ้ำแล้ว, สคีมา 9 แบบShrewsbury City Campus, โรงเรียนนานาชาติ Shrewsbury, รีวิวโรงเรียนนานาชาติ Shrewsbury, Shrewsbury ดีไหม, Shrewsbury หลักสูตรอะไร, แนะนำโรงเรียนนานาชาติ

รู้ไหมคะว่าช่วง 3 ขวบปีแรกของลูกเป็นวัยที่มีพัฒนาการและการเรียนรู้แบบก้าวกระโดด ดังนั้นการเปิดโอกาสให้ลูกได้สำรวจและลงมือทำจึงเป็นเรื่องสำคัญ แต่ก่อนที่จะพาลูกออกไปเรียนรู้ คุณแม่จำเป็นต้องรู้ก่อนว่าลูกในวัย 2 ขวบที่ว่ากันว่าเป็นวัยร้าย ที่จริงแล้วเป็นวัยที่พร้อมมากกับการเรียนรู้ในวิธีของตัวเอง

วัยร้ายวัย 2 ขวบ (Terrible Two) ไม่น่ากลัวเลยสักนิด ช่วงอายุ 2 ขวบ เด็กจะมีพัฒนาแบบก้าวกระโดด ทั้งความคิด การเรียนรู้ อารมณ์ และการเข้าสังคม บวกกับเป็นวัยที่ “มีตัวตน” อย่างชัดเจน อยากทำอะไรด้วยตัวเอง ซึ่งหลายครั้งที่เขาทำไม่ได้ ไม่ถูกใจจะหงุดหงิดจนกลายเป็นอารมณ์ร้าย ๆ ที่เราต้องช่วยกันปรับและรับมือ แต่ถ้าเข้าใจพัฒนาการและวิธีการเรียนรู้ของเขาจริง ๆ จะพบว่า เราสามารถดึงศักยภาพของเขาได้มากหากเปิดโอกาสให้ลูกได้สำรวจ (ทั้งตัวเองและโลกภายนอก)และลงมือทำ โดยพ่อแม่มีหน้าที่สำคัญในการโฟกัสว่าลูก “เรียนรู้อย่างไร” มากกว่า “เรียนรู้อะไร” เพื่อส่งเสริมได้อย่างถูกต้อง
“เรียนรู้อย่างไร” สำคัญกว่า “เรียนรู้อะไร” นิสัยการเป็นนักเรียนรู้สำคัญนะคะ เราสามารถปลูกฝังให้ลูกผ่านการเล่นและกิจวัตรประจำวัน โดยทุกการเรียนรู้ต้องเหมาะสมกับเด็กแต่ละคนและเต็มไปด้วยความสนุก เพื่อทำให้ลูกเข้าใจได้ว่าการเรียนรู้เรื่องใหม่ ๆ ไม่มีอะไรยาก การเรียนรู้อย่างมีประสิทธิภาพที่มีลักษณะเฉพาะตามบุคลิกและพฤติกรรมนี้เองที่จะเป็นกุญแจสำคัญให้พ่อแม่ปูทางพัฒนาการและการเรียนรู้ของลูกได้อย่างถูกต้อง
ซ้ำแล้วซ้ำเล่า... ย้ำทุกการเรียนรู้ เคยสังเกตไหมคะว่า เด็กบางคนชอบหยิบของเดินถือไปมาด้วยตลอด เด็กบางคนชอบนั่งดูสีที่ผสมกันแล้วเปลี่ยนเป็นสีอื่น ๆ และจะทำแบบนี้ซ้ำแล้วซ้ำเล่าไม่เบื่อ นี่คือการเรียนรู้ที่เรียกว่า Schemas หรือ สคีมา ค่ะ Schemas คือ รูปแบบการทำซ้ำ ซึ่งเป็นพฤติกรรมที่เด็กใช้เชื่อมโยงกับการเล่น การสำรวจสิ่งใหม่ ๆ จนกลายเป็นลักษณะหรือวิธีเรียนรู้เฉพาะตัวของแต่ละคน เป็นรากฐานของการพัฒนาความคิดและการเรียนรู้ต่อไป

Schemas มี 9 รูปแบบตามวิธี (How) เรียนรู้ของเด็กแต่ละคนดังนี้
1. Transporting คือ พฤติกรรมที่ชอบเคลื่อนย้ายตัวเองหรือสิ่งของจากที่หนึ่งไปยังอีกที่หนึ่ง
2. Enveloping คือ พฤติกรรมสนใจเรื่องการห่อพัสดุ การห่อตัวด้วยผ้าห่ม ใช้เทปกาวติดของ
3. Enclosing คือ พฤติกรรมชอบสนุกกับการสร้างพื้นที่ส่วนตัว มีการทำที่กั้น ลงไปนั่งในกล่อง เล่นใต้โต๊ะ
4. Trajectory คือ พฤติกรรมชอบอะไรก็ตามที่เคลื่อนไหว เช่น คนวิ่ง รถขับผ่าน น้ำตก
5. Positioning คือ พฤติกรรมชอบวางข้าวของเป็นแถว เรียงเป็นแนว วางด้านหน้าด้านหลัง
6. Rotation คือ พฤติกรรมชอบเล่นของที่หมุนได้ กลิ้งได้
7. Connection คือ พฤติกรรมชอบประกอบของเข้าด้วยกัน ตัวต่อ ใช้กาวติด ถอดชิ้นส่วนแล้วประกอบใหม่
8. Going Through a Boundary คือ พฤติกรรมชอบใช้ตัวเองหรือสิ่งของมุดลอดทะลุ เช่น ลอดอุโมงค์
9. Transforming คือ พฤติกรรมชอบผสมของต่าง ๆ เข้ากัน เช่น ผสมสีต่าง ๆ ผสมเทอาหารเข้าด้วยกัน เด็กบางคนอาจไม่มี Schemas เหล่านี้เลย บางคนมีหนึ่ง หรือบางคนมีหลาย ๆ แบบรวมกัน ขึ้นอยู่กับบุคลิกและพฤติกรรมเฉพาะตัวของเขา เมื่อพ่อแม่รู้ “How” ในการเรียนรู้แบบนี้แล้ว จึงต้องคิดวิธีสนุก ๆ ในการส่งเสริมค่ะ เช่น เมื่อรู้ว่าลูกชอบการเคลื่อนย้ายขนของ ลองท้าทายเขาด้วยถุงชอปปิงขนาดต่าง ๆ กัน ให้เขาได้คิดวิธีขนของ ใส่ของในถุงขนาดต่างกัน แล้วใช้จังหวะนี้สอนเรื่องอื่น ๆ รอบตัวไปด้วย เช่น ศัพท์ภาษาอังกฤษ การคำนวณ เป็นต้น
เรียนรู้ได้แจ่มขึ้นถ้าลูกแม่สุขภาพดีทั้งร่างกายและจิตใจ สุขภาพดีก็สมองดี สุขภาพดีรอบด้านจึงเป็นปัจจัยหนึ่งที่พ่อแม่ต้องให้ความสำคัญค่ะ เพราะเป็นรากฐานในการต่อยอดพัฒนาการทางด้านร่างกายและอารมณ์ ซึ่งเชื่อมโยงการเรียนรู้ตามช่วงวัย ลองนึกภาพตามค่ะว่า เมื่อเจ้าหนูวัย 2 ขวบของเรากินอิ่ม กินดี หลับสบาย เขาก็มีพัฒนาการสมวัย มีพลังออกไปเล่น สำรวจ และเรียนรู้นั่นเอง
ลูกเราไม่เหมือนใคร สังเกตให้ดีและส่งเสริมให้ถูกต้อง เด็กแต่ละคนมีบุคลิกลักษณะเฉพาะตัวต่างกัน นั่นจึงทำให้ความชอบและรูปแบบการเรียนรู้ของเขาต่างกันออกไปด้วย ดังนั้น วิธีที่ใช้กับเด็กคนหนึ่งอาจจะใช้ไม่ได้ผลกับเด็กอีกคนก็ได้ค่ะ สิ่งที่พ่อแม่ควรทำเป็นอย่างยิ่งและเป็นวิธีที่ดีที่สุดในการส่งเสริมการเรียนรู้ของลูกคือ ให้เวลาและเปิดโอกาสให้ลูกอยู่ในสภาพแวดล้อมที่เต็มไปด้วยการเล่น วิธีนี้จะช่วยให้พวกเขาค้นหาวิธีการเรียนรู้ที่เหมาะสมกับตัวเองได้ค่ะ

อย่ารอให้ลูกโตก่อนถึงจะส่งเสริมการเรียนรู้ของเขานะคะ เราสามารถเริ่มต้นได้ตั้งแต่เจ้าหนูวัย 2 ขวบเป็นต้นไป ซึ่งเป็นวัยที่เขาแสดงตัวตน ความชอบ และวิธีการเรียนรู้อย่างชัดเจน ถ้าพ่อแม่สังเกตเห็น เปิดโอกาสให้เขาได้ฝึกทักษะการฟัง พูด อ่าน และเขียน ผ่านการเล่น รับรองได้ว่าช่วงพัฒนาการที่รวดเร็วแบบก้าวกระโดด เขาจะกระโดดได้สูงและแข็งแรงตามความถนัด และอย่างเต็มศักยภาพของเขาค่ะ

ข้อมูลอ้างอิง:

Characteristics of Effective Learning. Birth to 5 Matters is published by Early Education on behalf of the Early Years Coalition.
https://thescienceofearlylearning.com/science/early-brain-development/
Nutbrown 2006

สนใจ Shrewsbury City Campus ติดตามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่