เล่น..ส่งเสริมรอบด้านให้ลูกวัยอนุบาล

เมื่อการเล่นของลูกวัยอนุบาลไม่ใช่เรื่องเล่นๆ เพราะผลลัพธ์ของการเล่นไม่ได้สร้างความสนุกเพียงอย่างเดียว แต่หมายรวมถึงการพัฒนาและส่งเสริมพัฒนาการทั้ง 4 ด้าน และที่สำคัญเป็นการส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์ให้กับเด็กอีกด้วย

ธรรมชาติการ ‘เล่น’ ของเด็กวัย 3-6 ปี

1. เล่นไม่ซับซ้อน

แค่กองทราย หรือสีเทียนกับกระดาษก็ถือว่าสนุกสุดๆ แล้ว เพียงให้เด็กมีเวลาเล่นส่วนตัว ได้ลองผิดลองถูกเอง ใช้ประสาทสัมผัสทั้ง 5 ในการเล่นอย่างเต็มที่ เพื่อทำความรู้จักกับวัสดุ และวิธีการใช้สิ่งของรอบตัวมาเพิ่มพูนการคิดอย่างสร้างสรรค์

2.เล่นใช้จินตนาการ

วัยนุบาล1 มีทักษะการเรียนรู้เบื้องต้นด้วยประสาทสัมผัสทั้ง 5 มาแล้ว รวมทั้งมีคลังวัตถุดิบสำหรับใช้คิดสร้างสรรค์ ทั้งยังมีประสบการณ์เล่นที่พัฒนาขึ้น เด็กวัยนี้จึงใช้จินตนาการที่มีอยู่มากมายในหัวเข้ามาผสมขณะเล่น เช่น อยากให้ผลงานสวยงาม มีการจำลองบทบาทเป็นคนอื่น หรือขยันสรรหาอุปกรณ์มาประกอบฉาก เพื่อการเล่นที่ดูสมจริงสมจัง

3.เล่นแบบคิดค้น

ปริศนาชวนคิด หรือการเล่นที่เด็กๆ วัยอนุบาล 3 ได้ลองสำรวจ ค้นหาคำตอบด้วยตัวเอง สนุกที่ได้เล่นกับเพื่อนๆ ดังนั้นการจัดสิ่งแวดล้อมเพื่อเอื้อต่อการเล่นของเด็กวัยนี้จึงเป็นสิ่งสำคัญไม่น้อย ซึ่งคุณพ่อคุณแม่และคุณครูอาจคอยช่วยเหลือและคอยดูแลให้พวกเขาเล่นอย่างมีอิสระ ปลอดภัย

อย่างไรก็ตามการเล่นของเด็กวัยนี้ก็ยังมีรูปแบบการเล่นคล้ายๆ กัน อาจแตกต่างตรงวิธีการคิด หรือรูปแบบการเล่นที่ซับซ้อนมากยิ่งขึ้น ซึ่งเป็นหน้าที่ของคุณพ่อคุณแม่และคุณครูที่ต้องสังเกตพัฒนาการของเด็กแต่ละคน เพื่อการส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์ได้อย่างเหมาะสม

รูปแบบการเล่นที่เป็นแนวทางการเล่นอย่างสร้างสรรค์

บทบาทสมมติ

• เล่นพ่อแม่ลูก เป็นการเล่นที่เกิดจากจินตนาการ และการเลียนแบบจากพ่อแม่ หรือบุคคลใกล้ชิดที่เด็กๆ ได้ซึมซับสั่งสมมา จนเกิดความอยากรู้อยากเห็นอยากลองทำตามบทบาทของคนเหล่านี้ ผ่านการแสดงออกด้วยการเล่นบทบาทสมมติ

• ใช้หุ่นมือ หรือตุ๊กตาเป็นสื่อการเรียนรู้เล่นกับเด็กๆ ผ่านการเล่านิทาน การเล่นสมมุติเหตุการณ์ในสถานะการณ์ต่างๆ เช่น สวมบทบาทเป็นพี่หมีผจญภัยในป่า หรือขอให้หนูน้อยเปลี่ยนมาเป็นผู้เล่าเรื่องบ้าง ให้หุ่นละครแสดงบทบาทผ่านจินตนาการของเด็ก

• หาอุปกรณ์ประกอบฉาก เพื่อให้การเล่นดูสมจริงมากขึ้น เช่น ถ้าหนูน้อย อ.2 อยากเล่นเลี้ยงน้อง เขาอาจหาตุ๊กตาสักตัว ขวดนม ผ้าขนหนู มาเล่นสวมบทบาทเป็นคุณแม่ หรือถ้าเป็นพี่ อ.3 จินตนาการกว้างไกลเพิ่มความซับซ้อนด้วยการหาอุปกรณ์มาสร้างบ้านด้วย เช่น ใช้หมอนข้างมาล้อมรอบตัว

• - สนับสนุนความคิดสร้างสรรค์ ด้วยการจัดหาหรือให้ยืมอุปกรณ์การเล่นตามคำขอของเด็กๆ เช่น ร่ม รองเท้า เสื้อผ้า

Creative Kids:การเล่นบทบาทสมมุติเป็นการส่งเสริมให้เด็กๆ ได้สนุกสนานกับการใช้จินตนาการสร้างสรรค์เป็นเรื่องราว และได้ทำอุปกรณ์การเล่นที่เขาได้คิดริเริ่มเอง

สร้างสรรค์...ผ่านการเล่นสำรวจ

ความคิดสร้างสรรค์ของเด็กๆ วัยอนุบาลสามารถส่งเสริมด้วยการเล่นที่สนุกๆ อย่างการเล่นแบบสำรวจ เพราะได้จับสัมผัส ได้รื้อค้น ได้ดมกลิ่น ใช้ประสาทสัมผัสทั้ง 5 จนครบ เพื่อให้เขาได้ค้นพบสิ่งใหม่ๆ จะช่วยสร้างความตื่นเต้น กระตือรือร้น แต่ถ้าเด็กทำไม่ได้ เล่นแล้วเลิกกลางคันก็ไม่เป็นไร ไว้ครั้งหน้าเราค่อยชวนลูกเล่นใหม่ก็ได้

• เล่นทรายเพลินๆ ไม่ว่าจะเป็นดินหน้าบ้าน หรือทรายเม็ดละเอียดๆ เปียกชื้นแถวชายหาด ถ้าเด็กๆ ได้ลองเล่นสักครั้งจะติดใจ เพราะลึกลงไปใต้พื้นดินมีอะไรหลายอย่างให้เจ้าตัวเล็กได้เล่น ได้สำรวจมากมาย เช่น ขุดๆ ลงไปเจออะไรบ้าง ก่อเป็นรูปทรงต่างๆ ก็ได้ หรือ พรมน้ำทำดินให้ชุ่มใส่แม่พิมพ์ เป็นต้น

• เล่นค้นหา เกมนี้อาจจะถูกใจเด็กอนุบาล3 เพราะท้าทายความสามารถในวัยนี้ เช่น ของเล่นที่ต้องประกอบหรือรื้อเข้ารื้อออกทำใหม่ได้ เช่น โมเดลรถ หุ่นยนต์ หรือวงจรไฟฟ้าอย่างง่าย เป็นต้น

• เล่นทายปัญหา เกมง่ายๆ ที่ให้อิสระเด็กๆ คิด ลองทำ ทดสอบด้วยตัวเอง เช่น นำสิ่งของที่มีรูปร่างแปลกตา หรือสิ่งที่เด็กไม่รู้จักมาใส่กล่องที่มิดชิด แล้วให้เด็กๆ ล้วงมือเข้าไปจับแล้วทายว่าสิ่งของนั้นคืออะไร จะทำให้เขาได้คิดเชื่อมโยงจากประสบการณ์เดิมกับสิ่งของที่เขารู้จัก อีกทั้ง การได้เล่นและรู้จักกับสิ่งของแต่ละชนิดมากขึ้นจะนำไปสู่การเชื่อมโยงคิดและลงมือทำสิ่งประดิษฐ์ใหม่ๆ ได้

Creative Kids:ส่วนหนึ่งของความคิดสร้างสรรค์เกิดจากการลองทำซ้ำ ลองคิดประยุกต์ให้หลากหลาย และการได้ลองทำ ลองเล่นของจริง ช่วยจุดประกายความคิดสร้างสรรค์ให้กับเด็กๆ ค่ะ

ไอเดียสร้างสรรค์จากการ ‘เล่นแบบกลุ่ม’ การเล่นกับคนอื่นหลายๆ คน มีส่วนช่วยส่งเสริมให้ลูกมีโอกาสได้เห็นรูปแบบการเล่นของคนอื่น การใช้อุปกรณ์ การสร้างสิ่งใหม่ๆ ในมุมมองการคิดที่เด็กๆ อาจไม่เคยเห็นหรือลองทำมาก่อน เนื่องจากเด็กแต่ละคนต่างมีประสบการณ์เล่นที่แตกต่างกัน เมื่อเด็กๆ มาเล่นด้วยกันก็เปรียบเสมือนว่า เด็กๆ ได้แลกเปลี่ยนความคิดสร้างสรรค์ซึ่งกันและกัน แต่ไม่สนับสนุนให้เด็กๆ copy งานคนอื่น ดูแล้วนำมาคิดต่อยอดปรับใช้จะดีกว่า

การเล่นของนักคิดตัวน้อยจะส่งผลต่อความคิดสร้างสรรค์อย่างมีประสิทธิภาพ ปัจจัยที่สำคัญคือ ปล่อยให้เด็กๆ เล่นอย่างอิสระ และไม่ปิดกั้นด้วยคำว่า ‘ไม่’ หรือ ‘อย่า’ ซึ่งนำไปสู่การปิดกั้นจินตนาการของเด็กๆ

* นักคิดสร้างสรรค์ระดับโลกอยู่ไม่ไกลเกินเอื้อม หากเริ่มต้นด้วยการส่งเสริมให้เด็กๆ ฝึกคิดอย่างหลายหลาย ได้ลองทำอะไรใหม่ๆ ได้เล่นและเรียนรู้ ด้วยบรรยากาศที่ผู้ใหญ่ส่งเสริมและสนับสนุนด้วยความเข้าใจลำดับขั้นของพัฒนาการและความชอบของลูกเอง